HEERENVEEN - Eind oktober 2024 deelde Wetterskip Fryslân met de gemeente de resultaten van een algemeen monitoronderzoek op het inkomende afvalwater op de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) in Fryslân. Daaruit blijkt dat er in Heerenveen een afwijkend patroon en een verhoogde concentratie van PFAS is gevonden. Dat is ook het geval bij twee andere RWZI’s: die van Vlieland en die van Sneek.Wetterskip adviseerde de drie betrokken gemeenten om nader onderzoek uit te laten voeren.

In het water dat Wetterskip Fryslân na zuivering loost op het oppervlaktewater van het Nieuwe Heerenveens Kanaal zitten hogere PFAS-concentraties. Omdat het geloosde water direct sterk verdunt in het oppervlaktewater, zijn er volgens GGD Fryslân voor het oppervlaktewater geen risico’s voor de volksgezondheid: de hoeveelheden PFAS in dit geloosde water zitten ruim onder de advieswaarden voor zwemmen. Wel geldt het advies om niet direct in de buurt van een lozingspijp van een rioolwaterzuivering te zwemmen, te vissen of water te gebruiken. Het is daarnaast verstandig om alleen te zwemmen op officiële zwemwaterlocaties. Op deze locaties controleren Wetterskip Fryslân en de FUMO de waterkwaliteit en veiligheid. Deze locaties zijn te vinden op www.zwemwater.nl.

Onderzoek

Voorop staat dat we willen weten waar de PFAS vandaan komt om daarna de oorzaak ook bij de bron aan te kunnen pakken. We hebben daarom met de FUMO en Wetterskip Fryslân afspraken gemaakt om in de aanvoerleidingen naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie monsters te gaan nemen en te analyseren. De verwachting is dat er eind april een eerste uitkomst bekend is.
In Heerenveen moeten er in negen verschillende aanvoerleidingen op de RWZI monsters worden genomen. Het gemeentelijk afvalwater uit de wijken in Heerenveen, de dorpen uit de omgeving en van de bedrijventerreinen komt er onder andere op uit. Dat maakt het onderzoek complex: wat is de herkomst en hoe kunnen we die laten aanpakken?

Wat is PFAS?

PFAS is een verzamelnaam voor duizenden chemische stoffen, gemaakt door de mens. Het zijn ‘forever chemicals’ omdat ze nauwelijks afbreken en zich daardoor ophopen in het milieu. Tot voor kort zag men vooral de voordelen van PFAS. Het wordt gebruikt in de anti-aanbaklaag van bakpannen, in brandwerend schuim, maar ook om kleding en schoenen waterdicht of -afstotend te maken. Het zit zelfs in toiletpapier.
Het inzicht in de risico’s van PFAS wordt steeds duidelijker. PFAS zijn sinds november 2024 in de wetgeving opgenomen als één van de Zeer Zorgwekkende Stoffen en Nederland heeft met een aantal andere Europese landen een oproep gedaan om de gehele groep PFAS op Europees niveau te gaan verbieden.