HEERENVEEN - Van het tekenen van grassprietjes tot het bepalen van de stand van de zon en alles wat ertussen zit. Bij het maken van een game wordt elk detail voor de te creëren wereld bedacht en ontworpen door een team van designers en kunstenaars. In de tentoonstelling Arranged Realism – Kunst in Games is te zien hoe gedetailleerd de virtuele werelden zijn, hoe ze gemaakt worden en vooral; hoe het komt dat we ons zo goed hierin kunnen vermaken.

Het maken van een goede game is te vergelijken met een filmproductie. Maar de game-industrie gaat nog vele stappen verder en is al jaren groter dan de film- en muziekindustrie tezamen. Vorig jaar groeide het aantal actieve gamespelers wereldwijd tot 2,7 miljard. En Nederland heeft hierin een belangrijk aandeel, zowel wat spelers als makers betreft. De Amsterdamse game-ontwikkelaar Guerrilla won de meest vooraanstaande prijzen voor het spel Horizon Zero Dawn, waaronder een Gouden Kalf (2017) en een Bafta (2018).

De tentoonstelling Arranged Realism – Kunst in Games toont werken en werelden in virtual reality, 3D-prints van objecten uit digitale werelden en interactieve installaties. Ook te zien zijn diverse vormen van concept art door de beste digitale schilders ter wereld. Naast Horizon Zero Dawn (2018, Guerrilla) komen games aan bod als onder meer Fallout 4 (2015, Bethesda Games), Desperados III (Mimimi Games) en Dishonored 2 (2016, Arkane Studios). Ronduit spectaculair en nooit eerder vertoond zijn de twee complete scènes uit games die speciaal voor de tentoonstelling in Museum Belvédère worden nagebouwd in 3D. Welke games dat zijn, ontdekken bezoekers in het museum.

Kunstgeschiedenis als inspiratiebron
Een meanderende weg die een landschap binnen voert, wandelaars op weg in een woeste wildernis, of een schip met opvarenden die verdwijnen in donkere avondnevels. Het zijn stijlmiddelen die we kennen uit de schilderkunst. In de game-industrie wordt gretig gebruik gemaakt van de suggestieve kracht van dergelijke beelden; ze appelleren aan elk gevoel van verontrustende spanning en grootse avonturen. Het werk van kunstenaars uit de tijd van de Romantiek, zoals Caspar David Friedrich en Arnold Böcklin, zijn vaak directe of indirecte inspiratiebronnen. Schilderden zij hun fantastische voorstellingen meestal vanuit een religieus wereldbeeld, de kunstenaars die vergelijkbare beelden in games creëren, refereren eraan maar zetten vooral in op de visuele sensaties van de figuur ten overstaan van een ontzagwekkende omgeving – een rugfiguur als verlengstuk of zelfs alter ego van de speler, in de verten starend om deze wereld te verkennen. Het Amerikaanse luminisme uit de late 19e eeuw en het Europese naturalisme in de landschapschilderkunst uit die periode vormde bijvoorbeeld een belangrijke inspiratiebron voor de overweldigende landschappen, sfeer en belichting die je in Horizon Zero Dawn tegenkomt.

Terwijl gamers altijd alleen het eindresultaat zien van eindeloos digitaal schetsen, schilderen en ontwerpen, blijven de mooiste concepttekeningen vaak onbekend, net als de makers ervan. De laatste jaren neemt de belangstelling voor het artwork van gamemakers toe. Zo worden concepttekeningen tegenwoordig aangeboden in gespecialiseerde galerieën (o.a Cook and Becker) en op internationale gamebeurzen. In de tentoonstelling Arranged Realism – Kunst in Games wordt een selectie voor het eerst museaal geëxposeerd.

Bij de tentoonstelling Arranged Realism – Kunst in Games verschijnt de gelijknamige publicatie, samengesteld en geschreven door Merijn de Boer. Met een Voorwoord van Han Steenbruggen, directeur en conservator van Museum Belvédère. Ook bekende (inter)nationale game-ontwikkelaars komen aan het woord. Het rijk geïllustreerde boek is vormgegeven door Gert Jan Slagter en wordt uitgegeven door Museum Belvédère i.s.m. Uitgeverij Noordboek. Het is te koop in de museumwinkel en de webshop van het museum. Prijs: € 19,95.

Merijn de Boer
De tentoonstelling is een initiatief van en wordt ontwikkeld samen met Merijn de Boer van het in Groningen gevestigde Indietopia, een platform voor game-ontwikkeling. Merijn de Boer speelt al games sinds hij kan fietsen. Naast fietsen en wandelen in de échte natuur, vertoeft hij graag in digitale bossen, beklimt hij dagelijks wel een virtuele berg en verbaast hij zich elke keer weer over de pracht en pret die je in games aantreft. In de aanloop naar de tentoonstelling organiseert hij samen met het museum ook een fotowedstrijd. Meedoen kan t/m 12 oktober.

Nog méér games te zien en te horen!
Naast de tentoonstelling Arranged Realism – Kunst in Games in Museum Belvédère gebeurt er nog méér op gamegebied dit najaar: Op 23 en 24 september speelt Het Noord Nederlands Orkest gamemuziek. Met tracks uit bekende games van vroeger en nu, zoals Mega Man, Final Fantasy, Halo, Horizon Zero Dawn en The Last of Us. Muziek is bij computer- en videospellen net zo belangrijk als de beeldkwaliteit. Vroeger waren dat vooral elektronische klanken, tegenwoordig voeren blazers en strijkers de boventoon. De makers zijn gevestigde en avontuurlijke componisten. Op 2 oktober opent in Forum Groningen de expositie: Game on, over de evolutie van videogames in de afgelopen 50 jaar. Op 7 oktober vindt de uitreiking plaats van de Dutch Game Awards in Beeld en Geluid in Hilversum.

Arranged Realism – Kunst in Games wordt mogelijk gemaakt dankzij FB Oranjewoud, Rabobank Zuidwest Friesland, Provincie Fryslân, Gemeente Heerenveen en Creatieve Vouchers Groningen.