HEERENVEEN - Van 14 oktober 2023 tot en met 11 februari 2024 organiseren Museum Heerenveen, Stichting Onkruit Vergaat Niet en het Ferdinand Domela Nieuwenhuis Fonds de tentoonstelling De wapens neder – antimilitarisme toen en nu.

In 1870 is Ferdinand Domela Nieuwenhuis nog maar net begonnen als predikant in Harlingen of hij wordt ook actief in de landelijke vredesbeweging. Tijdens de Frans-Duitse Oorlog van 1870-1871 oppert hij allerlei ideeën om oorlogen te voorkomen, zoals een Verenigde Staten van Europa met één gemeenschappelijke munt. In 1904 is Domela Nieuwenhuis één van de oprichters van de Internationale Antimilitaristische Vereniging (IAMV). De leden van deze organisatie zijn tegen het leger en tegen het kolonialisme, met slogans als ‘Indië los van Nederland’ en ‘Geen man en geen cent voor het leger’. Bekend is ook het logo met het gebroken geweer.

In de jaren ’70 en ’80 grijpt de radicale actiegroep Onkruit terug op het gedachtegoed van Domela Nieuwenhuis en het IAMV. Onkruit organiseert antimilitaristische acties die zich richtten tegen militair vertoon in de samenleving. Daarnaast steunt de groep totaalweigeraars. Die verwerpen niet alleen de dienstplicht, maar ook de vervangende dienstplicht. Het gevolg is dat de totaalweigeraars in de cel terechtkomen en een strafblad krijgen. Wat drijft hen, en hoe ver zijn zij bereid te gaan voor hun idealen? Dit zijn thema’s die aan bod komen in de tentoonstelling ‘De wapens neder’.

Aan de hand van dagboeken, plakboeken, tekeningen, posters, audio en video vertelt de tentoonstelling het verhaal van de totaalweigeraars en Onkruit. Ook zullen affiches, originele spandoeken, activistische borduurwerken en militaire spullen die uit bunkers zijn ontvreemd te zien zijn in de tentoonstelling.

Antimilitarisme is ook nu nog een actueel thema. Weliswaar roept het Ministerie van Defensie dienstplichtigen sinds 1 mei 1997 niet meer op voor actieve dienst, officieel is de dienstplicht in Nederland nooit afgeschaft. Politici pleiten regelmatig voor de herinvoering van de actieve dienstplicht, in welke vorm dan ook, zeker nu volgens sommigen de veiligheid van Europa wordt bedreigd door de Russische inval in Oekraïne. Hoe kijken jongeren van nu hier tegenaan? Ook daarover gaat het in de tentoonstelling.

De tentoonstelling De wapens neder – antimilitarisme toen en nu is te zien in Museum Heerenveen van 14 oktober 2023 tot en met 11 februari 2024 en wordt georganiseerd in samenwerking met Stichting Onkruit Vergaat Niet en het Ferdinand Domela Nieuwenhuis Fonds.